Bulanık Sular ve Zıpçıktı

Bulanık sularda yüzmeye, eriyen buzullara, dolu fırtınasının telef ettiği bitkilere, beyazlayıp ölen mercanlara alışmak elbette zor. Ama bir yerlerde hayatta kalmak için çabalayan Zıpçıktı çiçekleri açtığı sürece, görmezden gelerek hissizleşmek çok daha zor. Akçay buz gibi soğuk suyuyla bilinir. Alışık olmayan için, Ağustos’un en sıcak gününde bile denize hızlıca girebilmek zordur. Yani zordu. Daha yürüyemezken denizine girdiğim,... Devam...

Aman doktor, Canım doktor: August Bier

Ağrı eşiğinizi nerede unuttunuz? “Dünyayı gördüğümüz bakış açısında bazı acayiplikler var. Bir yer çekimi kuyusunun dibinde, nükleer bir ateş topundan 145 milyon kilometre ötede, gazla kaplı bir gezegenin yüzeyinde yaşadığımız ve bunun normal olduğunu düşündüğümüz gerçeği, bakış açımızın ne kadar çarpık olduğunun açık bir göstergesidir, fakat entelektüel tarih boyunca yanlış anlamalarımızın bir kısmını yavaşça düzeltmek... Devam...

nefes, petrol ve dinozor

Bir garip zamanlardan geçiyoruz prenses. Bir taraftan saçmalıkların diz boyunu geçtiği, akla sığmaz cümlelerin açıklama olarak kabul edildiği bir kaos bir taraftan kutu içinde kutu, çark içinde çark, sessizce süre giden koca bir sistem. Üst üste inşa edilmiş yapılar, birbirlerini besleyerek yollarına devam ediyorlar. Bazen biri, bazen diğeri can sıkıcı oluyor. Var gücümüzle başlıyoruz düzeltmeye. Bazen çarka çomak sokup, söküp atıyoruz yerinden,... Devam...

Capgras Sendromu: Babam bir sahtekar!

‘İnsan imkansız şeylere inanamaz.’ ‘Bence sen yeterince pratik yapmamışsın’ dedi kraliçe. ‘Ben senin yaşındayken her gün yarım saat yapardım. Neden olmasın, kahvaltıdan önce bazen altı tane falan imkansız şeye inandığım olurdu.’ Lewis Carroll, Through the Looking Glass   Kolunun sana ait olmadığına seni ikna edebilir miyim prenses? Ya da babanın gerçekten senin baban olmadığına, onun aslında babana çok benzer, onunla aynı yüze,... Devam...

Drake Denklemi, Fermi Paradoksu ve Applewhite’ın Çözümü

1997 yılının 26 Mart günü San Diego polisi Santa Fe ilçesi yakınlarında bir çiftlik evinde 39 ceset buldu. Yepisyeni Nike marka tenis ayakkabıları ve siyah eşorfmanlarıyla yanyana yataklarında uzanmış bulununan şahıslar, bir gün önce elma pürelerine kattıkları votka ve barbiturat türevi olan fenobarbital karışımını mideye indirmek suretiyle zehirlenmişlerdi. Toplu halde intihar ettiği anlaşılan grup kendilerini Heaven’s Gate olarak isimlendiren... Devam...

Risk Algısı: Bilmediğin Şey Seni Öldürebilir!

İnsanlar kopek balıklarının saldırısına uğramak gibi nadiren başa gelebilecek tehditlere korkuyla bakarken korunmasız cinsel ilişki veya sağlıksız beslenme gibi çok daha büyük riskleri görmezden gelme eğilimi gösterir. Bu tür yanılgılar sadece akılsızca olmakla kalmayıp dünyayı daha tehlikeli bir yer haline getiriyor. 2011 Mart ayında tüm dünya Japonya’daki deprem/tsunami/nükleer felaketin sonrasındaki gelişmeleri izlerken Batı Yakası eczanelerinde... Devam...

Ayrık Beyin ve Yorumlayıcı

Daha önce Phineas Gage vakasından bahsetmiştim prenses, beyninin ön loblarını kaybedince duyguları ile aklı arasındaki bağları kopan ve kişiliği komple değişen talihsiz demiryolu işçisi Phineas Gage. Bu tip vakalar beynimizin nasıl çalıştığını anlamada zihinbilimcilere çok yardımcı oluyor. Bu yazıda ayrık beyin (split brain) denilen başka ilginç bir vakadan ve bu tip vakalar sonucunda beynimize ve kendimize ait öğrendiğimiz bazı önemli ipuçlarından... Devam...

Ekolojik Kriz: EkoBilim, EkoBilsin, EkoBilimiz

Selam Prenses, Bu yazı Varlık dergisinin Ağustos 2006 sayısında “bilimsel düşüncenin sınırları ve ekolojik kriz” başlığıyla yayınlanmıştı ama son zamanlarda senin yaşlarındaki öğrencilerimle birlikte iklim krizi üzerine konuşup düşünürken belki de bir gözden geçirip yeniden yayınlamak lazım diye düşündüm. Dolayısıyla bir parça didaktik kaçtıysa kusura bakmayarak oku lütfen… Geleneksel düşünce ve yaşam biçimleri... Devam...

Beynin Durağan Halleri

İnsan beyni ile ilgili bir önceki mektubumda beyni anlaması neden bu kadar zordan bahsetmiştim prenses, hani milyonlarca nöron, trilyonlarca sinaps, bardağa uzanmak gibi en basit bir hareketinde bile beynin tamamında gözlenen hareketlilik ve bu aktiviteleri analiz etmekteki çaresizliğimiz. Bu yazıda bardağı bile bir kenara bırakalım dedim, yatağa uzanıp hiç birşey yapmadan durduğunda beyninde neler olup bitiyordur acaba? Yakın zamana kadar zihinbilimciler... Devam...

Gerçeklik sapması

Yılbaşında Türk ailelerinin Noel ağacı süslemesi, Isa’nın doğum günü olarak kutlanması öngörülen Noel’de tüm Avrupa’nın bir hafta zil zurna sarhoş gezmesi, komplo teorilerinin gerçek olması, gerçeklerin komplo olarak algılanması, Aralık’ta Istanbul’un 20 derece olması ve Belçika’da son iki aydır durmayan kar yağışı sonrasında havanın 14 derece olması, değişen iklimin tetikleyicisi CO2 salınımından halk... Devam...

Akıl Almaz Bir Vaka: Phineas Gage

Phineas Gage (1823-1860) tıp tarihinde kaydedilen ilk ağır beyin yaralanması vakalarından biri. Türkiye’de eminim çok daha akıl almaz vakalar olmuştur prenses ama biz de olan bitenler kaydedilmiyor ki, bir kayıt altına alsak en azından zihinbilim de en ilginç vakalar alanında  dünya lideri oluruz yeminlen. Bu kadar abuk sabuk olaylar oluyor şu ülkede, bari ilme irfana yarasın di mi? Ama Gage’in vakasını özellikle ilginç yapan atlattığı beyin... Devam...

Sayalım, Sayılalım

Selam prenses, naaber? Ne zamandır yazamadım, kusuruma bakma. Ama kafam karışıktı. Sayılarla bozmuştum. Yani bildiğin matematik. Sakın ha, matematik sevmezlerden zannetmeyesin beni. Ezel-ebed sevmişimdir matematiği. Şimdi de sana biraz matematik anlatayım dedim. Yok, ders verecek, türev integral anlatacak değilim. Ama ilginç ve hatta eğlenceli şeyler anlatıcam. Yani eğlenceli olacağını umarım. Matematik bi kere sadece üç kere beş onbeş hesabı... Devam...

Tramvay Problemleri, Ahlak Psikolojisi ve Nöroetik

Felsefeci dediğin tembel adamdır. En iyi felsefe de ona göre koltuktan yapılandır. Oturup derin derin düşünürsem bulurum aradığım cevabı der. En fazla bir ağaç gölgesine gider, ya da bir kafede kahvesini yudumlar. Katiyyen labaratuarla gözlemle alan çalışmasıyla işi olmaz. Dedik ya felsefeci dediğin tembel adamdır. Lakin işler biraz değişmeye başladı yakın zamanda, koltuk keyfi yapma devrelerinin sonuna yaklaşıyoruz. Yeni yeni moda olmaya başlayan... Devam...

Parazitler, Aşkı Uğruna Ölen Sıçanlar ve Biz

Sevgili Prenses, Bu mektubu, sana geçenlerde öğrendiğim ve birçok şeyin kafamda şöyle bir yer değiştirmesine vesile olan bir hadiseden bahsetmek gayesi ile kaleme alıyorum, bağlamın hatırına, biraz da başından alıyorum. Her şey çalıştığım enstitüde vereceğim seminer için destekleyici görsel ögeler aramaya başlamamla başladı. İçerik itibarı ile çeşitli mikroorganizma resimlerine ihtiyacım vardı. Her 21. yüzyıl genci gibi mevzuyu evvela... Devam...

Yüzler, Gözler ve Duygular

Son zamanlarda portre fotoğrafçılığına merak saldım prenses. Portre fotoğrafçılığı, fotoğrafçılığa başladığım yıllardan beri her zaman beni çok etkilemiş, her zaman fotoğrafı çekilmesi en zor obje olarak görmüşümdür insan yüzünü. Düşünsene, bir ustanın elinden çıkma tek bir kare fotoğraf bir insanı, bir karakteri tüm derinliği ile aktarabiliyor. Bir insanın tüm hayatı prenses, tüm kişiliği, tüm duyguları, tüm kararsızlıkları,... Devam...